خیانت درامانت در حقوق جزا

مقدمه:
براى تحلیل رابطه امانى در جرم «خیانت در امانت»، ابتدا لازم است جایگاه این رابطه در میان مباحث و فصول حقوق جزا مشخص گردد، سپس عناصر و مؤلّفه‏هاى این رابطه و ویژگى‏هاى آن بررسى شوند؛ چرا كه در یك نظام متشكّل فقهى ـ حقوقى، جز از این طریق نمى‏توان به تجزیه و تشریح دقیق یك جزء از اجزاى آن نظام دست یافت. از این‏رو، در این مقاله نخست نگاهى كلى خواهیم افكند به جایگاه جرم «خیانت در امانت» در حقوق جزاى اختصاصى، سپس عناصر تشكیل‏دهنده جرم مزبور را فهرست خواهیم كرد تا در پرتو آن با دیدى فراگیر به بررسى عناصر خاص موجود در رابطه امانى مورد گفت‏وگو بپردازیم.
پس از ورود به بحث عناصر تشكیل‏دهنده رابطه امانى حقوقى، ضمن بررسى عنصر «سپرده شدن مال به امین» به عنوان یكى از زیرعنصرهاى ضرورى براى تحقق رابطه امانى، اقسام روابط امانى موجود در حقوق مدنى و جزا مدّ نظر قرار گرفته است كه در واقع، نقطه حساس و مركزى مقاله را تشكیل مى‏دهد. در پایان این بخش، پس از بررسى نظریه مخالف در خصوص شمول جرم «خیانت در امانت» نسبت به روابط امانى قراردادى، قانونى و عرفى، نتیجه‏گیرى شده است كه جرم مذكور فقط در مورد روابطى صدق مى‏كند كه آگاهانه و به صورت اختیارى میان مالك و امین بر قرار شده است. پس رابطه امانى مورد بحث در حقوق جزا صرفا مى‏تواند رابطه امانى قراردادى باشد، نه رابطه قراردادى قانونى یا عرفى؛ و از این‏جا روشن مى‏گردد كه رابطه امانى مطرح در حقوق جزا (جرم خیانت در امانت) اخص از رابطه‏امانى‏مطرح‏شده‏درحقوق‏مدنى‏است.