پاورپوینت بررسی تمدن و هنر و معماری ايران باستان (هنر بين‌النهرين و بابلی و آکد )

هنر ايران باستان مورد توجه بسياری از محققين جهان بوده و هست. اين توجه بنا بر دلايل فراوانی بوجود آمده است. از دلايل بارز اين توجه پيدايش يكی از تمدنهای كهن جهان در اين منطقه بوده است. يعنی ايران امروزی بخشی از منطقه ای وسيع بوده كه مهد يكی از تمدنهای كهن جهان است. اين مهد در غرب تا كنارهای دريای مديترانه و در شرق تا هند امروز، در شمال تا كناره های جنوبی دريای خزر و در جنوب تا سواحل شمالی خليج فارس وسعت داشته است و در همين منطقه اولين دولتهای جهان در حدود پنج هزار سال قبل دربين النهرين (بين دو رود دجله و فرات) بوجود می آيند كه به ترتيب دولتهای سومر، اكد ، بابل و آشور هستند و دليل ديگر وجود اقوامی در خود فلات ايران بوده كه حدودﺃ از 17 هزار سال پيش در ايران زندگی می كرده اند. قدمت اولين حکومتی كه در فلات ايران بوجود آمده است به 3000 سال پيش باز مي گردد كه به نام دولت ايلاميان است. اما تقريبأ همزمان با ايجاد همين دولت اقوام بيابانگرد آريايی كه از دو سوی دريای خزر بسوی فلات ايران مهاجرت كرده بودند در ايران ساكن می شوند. مهاجرت اين اقوام تقريبأ 4 تا 5 هزار سال پيش آغاز می گردد كه رفته رفته با آموختن رسم شهرنشينی از اولين ساكنان فلات ايران ، در ايران ماندگارمی شوند وهمين اقوام در حدود 2500 سال پيش با ايجاد دولت ماد و سپس هخامنشی ، تمدنهای ايلام وبين النهرين را از ميان می برند .

اولين قومي كه در بدو پيدايش تمدنها در بخش سفلي بين‌النهرين مي‌زيست «عبيديان» نام داشت. آنان در هزاره چهارن ق.م. در اين منطقه براي خود خانه و معبد و شهر ساخته بودند. در اين زمان شهر « اوروك» كه در تورات از آن به عنوان زادگاه حضرت ابراهيم ياد شده است (اراك) داراي زيارتگاه‌ها و معابد بسياري بود كه برخي كوچك براي پرستش خدايان كوچك و پاره‌اي بزرگتر براي ستايش خدايان پر اهميت ساخته شده بودند. شهرهاي ديگر نيز در بدو پيدايش تمدن بين‌النهرين صاحب قدرت و جمعيتي چند هزار نفره بودند كه به نامهاي « نيپور»، «لاگاش»< و « اريدو».

 اين شهر توسط سارگون دوم در محدوده سالهاي 722 ق. م. تا 750 ق.م. ساخته شده است. پلان شهر چهارگوش بوده و با يك حصار دفاعي محصور مي‌باشد. دو دروازه بابرج‌هاي كنگره‌دار در هر ضلع آن به چشم مي خورد. كاخ سارگون مهمترين بناي شهر بود كه سه قسمت عمده داشت كه هر كدام حياط بزرگي را در ميان مي‌گرفت. در سمت چپ ورودي سه معبد كوچك و سه معبد بزرگ و در سمت راست بخشهاي خدماتي و ادارات رسمي و مقابل آن بخشهاي مسكوني قرار داشتند. ديوارها از بيرون 5/5 متر ارتفاع داشتد و ضخامت آنها به 1/6 متر مي‌رسيد. ديوارها در قسمت بالا كنگره‌دار و در قسمت پايين به ازاره‌هاي سنگي منتهي مي‌شوند. صفحات مربع مستطيل عمودي كه در ديوار سفيدكاري شده‌اند تزئينات ديوار معابد را تشكيل مي‌‌دهند.

شاخصه معماري آشوري،آجركاري‌هاي رنگارنگ مي‌باشد و استفاده از مجسمه‌هاي كنده‌كاري شده و چسبيده به ديوار با پايه ستون‌هاي بلند و جرزهاي مرتفع مي‌باشد (به ويژه در دوران حكومت آشورياني پال دوم سال 856 883 ق.م.) ساختن كاخهايي به صورت متعدد نشانگر تأكيد بر تمركز است. در زمان آشوري شهر مركز سياسي و مذهبي بود.
شهر نيمرود (كالاح) به وسيله آشورباني پال دوم ساخته مي‌شود ( 869 883 ق. م ) قلعه مستحكمي در ضلع جنوب غربي شهر به چشم مي‌خورد. (330*550 متر).

سفال‌گری پیش از آغاز هزاره سوم ق.م در بابل شکوفا شد (البته بهترین نمونه‌های سفالینه‌ها را مردم اطراف بین‌النهرین به ویژه در شوش که تمدن ساده‌تری داشت، می‌ساختند). اسلوب معماری و بناسازی هم تابع مواد در دسترس و نیز چوبی‌ بود که از لبنان وارد می‌شد. سومریان و جانشینان آن‌ها در ساختن معابد، ارگ‌ها و سایر بناها، کشت خام و پخته و ملاتی‌ از قیر به کار می‌بردند. زیگورات مهم‌ترین ساختمان در دره بین النهرین بود.
در دوران باستان، سرزمین بین‌النهرین را بابل می‌خواندند، که از نام بزرگ‌ترین شهر این منطقه برگرفته شده بود. بنابراین جلوه‌های مختلف هنر این سرزمین از هزاره چهارم قبل از میلاد تا مرحله تکوین هنر آشوری، تحت این عنوان بررسی می‌شود.

 تنديس برنزي پادشاهي که از نينوا بدست آمده است . تجسمي است از مفهوم جديد حاکميت مطلق .
 مشخصات تنديس چشمهاي بزرگ که به واسطه فقدان سنگهاي گرانبهايي که زماني در داخل حفره آنها قرارداشته اند بزرگتر هم شده است و ابروهاي بهم پيوسته آن ظاهراً از سنتي ديرينه سرمايه گرفته است . دهان حساس اين تنديس نيز يادآور واژه ( زن آکدي ) است .
 وحدت شکلهاي طبيعي و غيرطبيعي که وجه مشترک هنرهاي بين النهرين است با وضوح بيشتري ديده مي شود . لوحه سنگي نارامسين که معروف به لوحه پيروزي نارامسين است که ديگر از مشخصات هنر آکدي است .فرزند جنگ طلب سارگن سپاهيان پيروزمند خود را به بالاي يک کوه جنگلي رهبري مي کند . پادشاه که از همه سربازان بلند قامت تر است پا بر پيکر دو تن از دشمنان نهاده و حالت مشخص دارد . او سرپوشي شاخدار بر سر گذاشته است که کنايه از الويت اوست .
 درمقايسه پيکره هاي اين لوح سنگي ، پيکره هاي سومري خشک و رسمي به نظر مي رسد . هنرمند آکدي در اين اثر گرچه از لحاظ تجسم پيکره ها به سنت هاي کهن پايبند است مع الهذا بر احساس و بينش شخصي تکيه مي کند