مقدمه:
با نگاهي اجهالي به فضاهاي ورودي بناهاي اسلامي
ايران خاصه يزد اين موضوع به ذهن خطور مي كند كه وسعت اين فضا و تحليل و حتي معرفي
اين فضاها از يك پروژه‌‌ي انفرادي
دانشگاهي فراتر رفته و به يك تحقيق علمي با نفرات بيشتر و كار مداوم و دامنه دار
تبديل خواهد شد با اين حال من در اين پروژه ي تحقيقي سعي كرده‌ام هم مشاهدات و
مطالعات خود را سهيم گردانم و از عكس هاي زنده اي كه خود برداشته ام استفاده نمايم
و هم از منابع مرتبط كه از مركز اسناد ميراث فرهنگي يزد بدست آورده ام استفاده
نموده و هم چند كروكي از مفاهيم را براي فهم بهتر و ارايه ي دقيق تر تنظيم نمايم
انشاءا… كه در اين مهم موفق بوده باشم.
ضمناً ذكر اين نكته واجب است كه تمام تحليل هاي
نوشته شده در زير عكس ها برداشتهاي شخصي با توجه به مطالعه ي مبسوط اينجانب راجع
به ورودي بناهاي سنتي مي باشد. خلاصه اين كه من اين تحقيق مختصر را به هفت بخش
تقسيم نموده و راجع به هر بخش جداگانه توضيح و معرفي نموده ام. و در انتها عكس ها
و كروكي ها را با توجه به داشته هايم ارايه نموده ام.
پيش درآمد
ما در فضاهاي ورودي ابنيه ي
سنتي وقتي به گذشته بر مي گرديم خصوصاً در معرفي ورودي فضاهاي مساجد اوليه فقط به
نوعي ورودي بسيار ساده برخورد مي كنيم بنام درگاه يا در گاهي كه در واقع نوعي نماد
تعريف ساده ي فضاي داخل و جدا كردن آن از
بابت خارج مجموعه بوده است و از لحاظ كاركردي هم فضايي عبوري كه از طريق آن
بر مسجد دسترسي پيدا مي كرده اند از جالب آنكه پس از طي قرون و زمانها اين ورودي
ساده بر هفت بخش يا سلسله مراتب ورودي كه به شرح آن در پي مي آيد تقسيم شده است.
11 پيش خان ( جلوخان) 12 بيش
طاق 13 درگاي 14 هشتي 15 دالان 16 ايوان ( در بعضي بنا) 17 ساباط
حال بعد از معرفي ورودي بناهاي
مهم به شرح و بسط هر يك از اين فضاهاي ورودي و اجزاء تشكيل دهنده ي آنها مي رسيم.
بناهاي مهم و ورودي هاي آن
بخش دوم
اجزاي تشكيل دهنده ورودي هاي
سنتي
بخش سوم
عناصر و اجزا كاربردي ورودي ها
ب- عناصر تزيئيني ورودي ها
(فرعي):
بخش چهارم
اصول تركيب و طراحي سلسله
مراتبي بناهاي سنتي ايران- يزد
بخش پنجم
نحوه دسترسي ها به ورودي بناها
و فضاهاي دروني
بخش پنجم- قسمت دوم:
شكل مسير دسترسي به فضاهاي
دروني
بخش ششم
تعداد ورودي هاي هر بنا
بخش هفتم
تزئينات ورودي بناها