تحلیل مِی و شادی از دیدگاه خیام

« درآمد »

شادی و شاد بودن از دیرباز در وجود همه انسانها از اصلی ترین رموز زندگی بوده است ولی در هر دوره ای بنابر شرایط، ماهیت آن تغییر کرده و گاهاً بدلیل شرایط سیاسی و اجتماعی، تاثیرگذاری خود را از دست داده است. گاه حاکمیت مطلق تاریک اندیشی حکومت ها و گاه نادانایی مردمان سبب سلب این نعمت بزرگ شده است. سخنان ارزشمند بزرگوار در این خصوص به روشنی روایتگر این موضوع مهم است.

نیچه می گوید: هر چه بیشتر خود را شاد کنیم، آزردن دیگران و اندیشه های آزار بودن را بیشتر از یاد می بریم یا شاد بودن بزرگترین انتقامی است که می توان از زندگی گرفت. یا جواهر نعل نهرو می گوید: ما باید بکوشیم تا سراسر جهان به گونه ای درآید که بتوان در آن شادمان تر و خوشبخت تر زندگی کرد.

در میان اندیشمندان تراز اول ایران زمین بزرگان بسیاری را می توان یافت که در باب مِی و شادی سخن به تفسیر گفته اند ولی بدون شک هیچ کدام از شعرای پارسی گو به اندازة خیام در اشعارش به مِی و شادی نپرداخته است. حال اینکه در اشعار دیگر شعرای ایرانی نیز مِی و شادی جایگاه خاصی دارد و تفاسیر متعددی در این خصوص وجود دارد، شاید کمتر کتابی در دنیا مانند مجموعه رباعیات خیام تحسین شده، مردود و منفور بوده، تخریب شده، بهتان خورده، محکوم گردیده، حلاجی شده، شهرت عمومی و دنیاگیری پیدا کرده و بالاخره ناشناس مانده است. حال اگر همه کتابهایی را که راجع به خیام و رباعیاتش نوشته شده جمع آوری شوند تشکیل کتابخانه ای بزرگ را می دهد.

در این مقاله کوشش شده است، تجلی اندیشه شادی و مِی را در رباعیات حکیم فیلسوف، ریاضیدان، منجم و شاعر ایرانی غیاث الدین ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیام نیشابوری معروف به خیام را مورد ردیابی و تحلیل قرار دهیم.

« شاخص های شادی »
این شاخص ها را می توان در 5 گروه دسته بندی کرد.
1- شاخصهای شادی در زندگی
2- شاخصهای شادی از دیدگاه بزرگان
3- شاخصهای شادی از دیدگاه غرب
4- شاخصهای شادی در زندگی از دیدگاه قرآن
5- شاخصهای مِی از دیدگاه عام و خاص