بررسی رابطه بین ارزش افزوده اقتصادی EVA و نرخ بازده حقوق صاحبان سهام ROE در بانک ملی ایران

بهبود مستمرعملکرد سازمانها نيروی هم افزايی ايجاد می کند که اين نيرو می تواند پشتيبان برنامه رشد و توسعه و ايجاد فرصت هاى تعالى سازمانی شود. دولتها و سازمانها و موسسات تلاش جلو برنده ای را در اين مورد اعمال می کنند. بدون بررسی و کسب آگاهی از ميزان پيشرفت و دستيابی به اهداف بدون شناسايی چالش های پيش روی سازمان و کسب بازخور و اطلاع از ميزان اجرا سياستهاى تدوين شده و شناسايی مواردى که به بهبود جدى نياز دارند، بهبود مستمر عملکرد ميسر نخواهد شد و تمامی موارد مذکور بدون اندازه گيری و ارزيابی امکان پذير نسيت.
بانک ها نيزکه در جهان صنعتی امروز نقش اساسی در هدايت اقتصاد کشور دارند و می توان گفت در اکثر کشورهای جهان به عنوان مهمترين نهاد مالی و واسطه در بازارهای پول و سرمايه فعاليت می کنند با چهار چالش اصلی مواجه هستند؛ چالش اول قانون گذاری ١، چالش دوم مشتری مداری ٢، سوم چالش تکنولو‍‍ژی ٣و از همه مهمتر چالش سودآوری٤. (Skinner,2007)
چالش اول در واقع مشکل بزرگ بانکدارهاست چرا که مجبور هستند فعاليت هایی را انجام دهند که مايل به انجام آن نيستند و اين به علت تاثيرات قانونگذاری دولتها است از جمله اين قوانين می توان از قوانين ممنوعيت هاى پولشويى و قوانين حمايت از دولت توسط بانک و قوانين جلوگيری از ورشکستگی تجار نام برد.
چالش دوم، چالش مشتری مداری است. اگرچه به مدد تکنولوژی و پيشرفتهای فنی، مشتريان به نوعی به خارج از بانکها و به سمت دستگاههای خودپرداز، اينترنت و تلفنبانک رانده شدند ولی اين خود باعث تغييرات عمده در سيستم بانکداری و هجوم تکنولوژی به بانکها شد که در واقع زمينه ايجاد چالش سوم می باشد. انتظارات و تقاضاهای مشتريان بانکها، اين واحدهای مالی را ملزم ساخت تا همواره در مسير به روز نگه داشتن تکنولوژی و استفاده از فن آوری پيشرفته به رقابت بپردازند. بهبود تکنولوژی به تشديد اصل جهانی شدن در بانکها منجر شد که در پی اين پديده جابجایی سهام در اقصی نقاط جهان و خريد و فروش سهام سودآور به وقوع پيوندند. فعاليت در جهت سودآوری، چالش اصلی بانکها در قرن بيست و يک می باشد. در واقع سودآوری عنصر اصلی برندگان اين رقابت عرضه سهام می باشد. (Skinner,2007 )
بانک ملی ايران به عنوان یکی از بزرگترين بانک ايرانی که اخيراً طی اجرای اصل ٤٤ قانون اساسی در فرايند خصوصی سازی قرار دارد، می بايست در ديدگاه سنتی سازمان از سود دهی تغییراتی ايجاد کند، و با توجه به اينکه نظام دولتی حاکم بر اين بانک رفته رفته کمرنگ شده وسهام این بانک در بورس اوراق بهادار مورد داد و ستد قرار گرفته است می بايست هر چه بيشتر به منافع سرمايه گذاران توجه نشان دهد، به همين منظور افشا اطلاعات حاصل از بکارگيرى ابزار نوين ارزيابى عملکرد مى تواند ضمن ارتقاء اثربخشی و کارآيی فعاليت های خود، به سودآورى به نفع سهامداران نیز کمک کند. انتخاب يک ابزار مناسب که مسئله سود اقتصادى و هزينه فرصت سرمايه گذارى مالکان را در نظر بگيرد حائز اهميت مى باشد. در اين تحقيق ارزش افزوده اقتصادى EVA به عنوان يک ابزار مناسب ارزیابی عملکرد مدیران مورد بررسی قرار گرفته است. اين معیار هم كمك به ارزيابی سهامداران از عملكرد مديران می كند و از آنجائيكه ارزيابی عملكرد با پاداش دهی مديران رابطه مستقيم دارد اين امر را نيز تسهيل می كند، همچنين مديران می توانند با ارزيابی مناسب از عملكرد، اثربخشی و كارآئی سازمان را افزايش دهند.
در بيشتر نظام های بانکی شاخص مورد استفاده ROA۱و ROE٢ بوده است ولی با توجه به اينکه اين شاخص نيز مبنای سود حسابداری می باشد، انتظار می رود نتواند معيار مناسبی برای اندازه گيری عملکرد قرار گيرد، از طرفی بسياری از نظريه پردازان علم اقتصاد بويژه متخصصانی که در زمينه اندازه گيری عملکرد فعاليت می کنند بر اين باورند که ارزش افزوده اقتصادی ( EVA)٣ تنها معياری است که معايب روشهای مذکور را نداشته و عملکرد شرکت را بطور واقعی محاسبه می کند.
مدل EVA نشان می دهد که بنگاه اقتصادی از سرمايه ای که در مجموع در اختيار داشته است به چه نحوی بهره برداری کرده و به چه ميزان عملکرد بنگاه اقتصادی بهبود يافته است و در واقع باقيمانده سودی است که بعد از کسر هزينه کل سرمايه بدست آمده است. می توان گفت EVA يک شاخص بنيادين برای ارزيابی عملکرد واقعی شرکت بوده و راههای منجر به افزايش يا کاهش عملکرد واقعى شرکت را نمايان می سازد. استفاده از رويکرد EVA در کشورهای پيشرفته امری عادی و حتی ضروری می باشد و اکثر شرکتها و موسسات برای ارزيابی عملکرد خود از اين رويکرد استفاده می کنند. با توجه به ميزان رشد اقتصادی و همچنين نرخ دو رقمی تورم، منابع مالی کمياب و پر هزينه شرکتها در تامين مالی خود با محدوديت هايی مواجه می باشند، لذا نقش مديريت بهينه در استفاده از منابع مالی بسيار حياتی میباشد. ارزش افزوده اقتصادی که بر کاهش هزينه سرمايه و استفاده بهينه از منابع سرمايه ای تاکيد دارد می تواند نقش اساسی ايفا کند. بدين ترتيب استفاده از اين رويکرد در موسسات مالی از جمله بانک ها مناسب به نظر می رسد.